AKRAN ZORBALIĞI Günümüz dünyasında çok fazla duymaya başladığımız konulardan biri ‘‘akran zorbalığı’’dır. Akran zorbalığı; bir öğrencinin bir ya da birden fazla öğrenci tarafından, tekrar edici bir şekilde fiziksel, sözel ya da duygusal olarak olumsuz davranışlara maruz kalması durumudur. Akran zorbalığı dediğimizde aklımıza ilk gelen fiziksel şiddet olsa da, gözden kaçan bir diğer zorbalık türü ise sözel ya da duygusal zorbalıktır. İlişkisel zorbalık ve siber zorbalık da akran zorbalığının günümüz çocuk ve ergenlerinde sıklıkla karşılaştığımız farklı zorbalık türleridir. - Fiziksel zorbalık; öğrenciye ya da şahsi eşyalarına yönelik olarak yapılan, fiziksel güç içeren davranışlardır. Vurmak, saç çekmek, eşyalarına zarar vermek gibi davranışlar fiziksel zorbalığa örnektir. En kolay fark edilen zorbalık türüdür. - Sözel ya da duygusal zorbalık; öğrenciye ya da ailesine yönelik olarak yapılan olumsuz yargılamalar ve söylemlerdir. Lakap takmak, dış görünüşüyle alay etmek, bağırmak, küçük düşürücü sözler söylemek sözel zorbalığa örnek olarak gösterilebilir. - İlişkisel zorbalık ise öğrencinin sosyal ilişkilerine zarar vermeyi hedefleyen davranışlardır. Bu zorbalık türüne arkadaş grubundan dışlamak, hakkında dedikodu çıkarmak ve yaymak gibi davranışlar örnek verilebilir. - Teknolojinin hayatımızda yer edinmesiyle beraber siber zorbalık dediğimiz yeni bir zorbalık türü de ortaya çıkmış bulunmaktadır. Siber zorbalık; teknolojinin gelişmesi ile birlikte hayatımıza giren bilgisayar ve cep telefonlarını kullanarak yapılan davranışlardır. Bu zorbalık türünde zorbalık yapan kişiler kimliklerini gizleyebilirler. Kişiden habersiz onun bilgilerini kullanarak hesap açmak, sosyal medya aracılığıyla uygunsuz içerik paylaşmak, kişinin fotoğrafını ya da videosunu izinsiz bir şekilde paylaşmak siber zorbalığa örnektir. Zorbalık davranışına maruz kalan çocuklarda neler gözlemleriz? - Çocuk okul konusunda kaygılı olabilir. - Okula gitmekten korkabilir ya da çekinebilir. - Okula devam etmek istemeyebilir. - Okula tek başına gitmek istemeyebilir, ebeveynlerinden birinin kendisine eşlik etmesini tercih edebilir. - Akademik başarısında düşüşler olabilir. - Sürekli uyku hali, uyumak isteme, yemek yememe ve sıkıntılı bir hal içinde olma gibi davranışlar gözlemlenebilir. - İçe kapanma ya da ev ortamında daha hırçın ve agresif olabilir. - Okula götürdüğü eşyaları kaybolabilir. - Harçlığını sürekli kaybedebilir, ebeveyninden sürekli para isteyebilir. Aileler ne yapabilir? - Aileler zorbalık konusunda sınırları çok net belirlemeli ve buna müsade etmemeli. İki çocuk birbirine vurduğunda ya da saçını çektiğinde gülüp normalleştirmek yerine ‘‘bu bizim ailemizde asla kabul görmez’’ diyebilmeliler. - Telefon, tablet kullanımlarında, içerik kontrollerine dikkat edilmeli. - Evin içinde, aile bireylerinin birbirine karşı konuşma tarzına özen gösterilmeli. - Çocuk zorbalığa uğradığında ailesiyle paylaşmayabilir, hatta bir başkasıyla paylaşma konusunda tehdit edilmiş bile olabilir. Bu yüzden aileler çocuklarını sürekli gözlemlemeli. - Zorbalığa karşı çocuğa ‘‘boşver, sen karşılık verme’’ ya da ‘‘o sana ne yapıyorsa sen de ona aynısını yap’’ gibi tavsiyeler verilmemeli. - Çocuklara zorbalıkla nasıl başa çıkılacağı öğretilmeli. - Aile çocuğun zorbalığa uğradığından şüpheleniyorsa; önce durumun ne olduğunu iyice anlamaya çalışmalı ve her ne yaşanmış olursa olsun her zaman çocuğun yanında olacağını çocuğuna hissettirmeli. - Konu ne olursa olsun, aile çocuğuna onu her zaman çok sevdiğini ve seveceğini ifade edebilmeli. İdil KOÇ Klinik Psikolog